سیاوچمانه

چکیده این مقاله به بررسی موسیقی «سیاوچمانه»، یکی از آوازهای باستانی هورامی(از شاخه های قوم کُرد)- که ریشه های آن در الحان ایران باستان قابل جستجوست - پرداخته است. شناخت در این رابطه می تواند در آهنگسازی - بر اساس موسیقی این منطقه- ، اتنو موزیکولوژی و شناخت موسیقی کهن ایران زمین کاربرد داشته باشد. این مقاله به طبقه بندی انواع «موسیقی هورامان» به خصوص «سیاوچمانه»، آوانگاری (کاربرد برای اجرا) از آواز استاد «عثمان کیمنه ای» و همچنین آنالیز آوانگاری ها و تحلیل پرداخته است. متذکر است که «سیاوچمانه» دارای حیات معاصر است و هنوز انواع اصیل آن در برخی از نواحی کردستان- خصوصاً منطقه «هورامان» واقع در کردستان ایران و عراق- خوانده می شود. برای بررسی «سیاوچمانه» ابتدا اطلاعاتی در رابطه با منطقه ی «هورامان» مطرح شده و پس از آشنایی های لازم با «هورامان» یکی از اجزای فرهنگ آن یعنی «موسیقی هَورامان» مورد بررسی قرار گرفته است، که در واقع «سیاوچمانه» جزئی از موسیقی آن منطقه به شمار می رود. در این بررسی ریشه های تاریخی «سیاوچمانه» از نظر معنایی و از نظر نشانه های موسیقایی بررسی شده و نحوه ی شکل گیری این موسیقی و موارد استفاده از «سیاوچمانه» نیز مورد بحث قرار گرفته که با اتکا بر تحقیقات قبلی در این رابطه بیان شده است. روش تحقیق به صورت بررسی تحقیقات قبلی، نشانه شناسی، مقایسه و نتیجه گیری و تحلیل نمونه های گردآوری شده از آن موسیقی است. که در نهایت با ارائه ی آوانگاری ها و تحلیل آنها ، جمع بندی و نتیجه ارائه شده است.در رابطه با این تحقیق سوالات زیر قابل طرح است: 1- پیشینه ی این موسیقی و ارتباط آن با موسیقی باستانی در چیست؟ 2- معانی «سیاوچمانه» چیست؟ 3- چه دسته بندی هایی(فرم هایی) از لحاظ موسیقی (مقامی ، مذهبی و...) می توان برای آن قرار داد؟ 4- آیا اجرای سیاوچمانه با ساز امکان پذیر است؟ 5- در چه آئین هایی اجرا می شود؟ 6- شعر آن چگونه است؟ 7- ارتباط شعر و موسیقی به چه صورت است؟ در مورد پیشینه ی تحقیقات رساله حاضر پژوهش هایی صورت پذیرفته است: موسیقی نواحی کردستان، تحقیق و تألیف دکتر حمید رضا اردلان، موسیقی کُردهای هَورامان، بهمن حاجی امینی و هفت اورنگ ، مروری بر موسیقی سنتی و محلی ایران ، نوشته محمدرضا درویشی و بهمن بوستان و از هورامی تا ارومیه ( تحقیقی در زیبایی شناسی موسیقی و شعر ایران باستان) نوشته دکتر محمد رضا ابوترابیان اشاره کرد. همچنین به پایان نامه ی موسیقی خانم نیلوفر کوهستانی(دانشگاه هنر تهران) و مقالاتی از آقای کامل صفریان و فروزان رسولی و فرزانه احمدی . نگارنده خود قبلاً پژوهش هایی در این زمینه برای واحد پژوهش صدا و سیمای مرکز استان کردستان انجام داده است : « بررسی موسیقی سیاوچمانه » و « نشانه شناسی و معناشناسی سیاوچمانه » است که در آرشیو واحد پژوهشی صدا و سیمای مرکز استان کردستان موجود است. البته تمام این تحقیقات بسیار ارزشمند و در زمان خود شاید تنها مرجع بودند، ولی پس از بررسی موضوع و اهمیت توجه به آن، در خواهیم یافت که نتوانسته اند تمام فرم ها و جزئیات در موسیقی هورامان را به طور کامل(و حداقل قابل فهم و اجرا برای دنیای موسیقی) معرفی کنند، من نیز، این چنین ادعایی نمی کنم، ولی تلاش کرده ام که به این هدف نزدیک شوم.